Bệnh xơ vữa động mạch não

Xơ vữa động mạch não là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thiếu máu não, tai biến mạch máu não (đột quỵ) và tử vong. Tuy nhiên, nhiều người bệnh và gia đình vẫn còn thiếu thông tin đầy đủ, dẫn đến hiểu lầm và điều trị chưa đúng cách.

1. Đông y có chữa được bệnh xơ vữa động mạch não không?

Đông y không thể "chữa khỏi hoàn toàn" xơ vữa động mạch não, nhưng có thể hỗ trợ hiệu quả trong việc kiểm soát triệu chứng, tăng cường tuần hoàn máu não, giảm nguy cơ đột quỵ, đặc biệt khi kết hợp hợp lý với điều trị Tây y dưới sự hướng dẫn chuyên môn.

2. Cách chăm sóc người bệnh xơ vữa động mạch não như thế nào?

2.1. Theo dõi sức khỏe định kỳ

Đo huyết áp hằng ngày, đặc biệt là buổi sáng sau khi ngủ dậy và buổi tối.
Kiểm tra mỡ máu, đường huyết định kỳ theo chỉ định bác sĩ.
Quan sát các biểu hiện bất thường như: đau đầu dữ dội, nói khó, tê liệt tay chân, lơ mơ… để kịp thời xử trí nguy cơ đột quỵ

2.2. Tuân thủ điều trị

Nhắc nhở và giám sát việc uống thuốc đúng giờ, đúng liều.
Không tự ý ngừng thuốc dù cảm thấy khỏe.
Nếu có tác dụng phụ (chóng mặt, buồn nôn, đau dạ dày…), cần báo cho bác sĩ để điều chỉnh.

2.3. Chế độ ăn uống khoa học

Giảm muối (dưới 5g/ngày), giảm mỡ động vật, đường tinh luyện.
Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, cá, đậu hũ, hạt nguyên cám.
Tránh rượu bia, nước ngọt có gas, thực phẩm chế biến sẵn.
Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, tránh ăn tối quá muộn.
Uống đủ nước, khoảng 1.5–2 lít/ngày, trừ khi có chống chỉ định về tim/thận.

2.4. Vận động nhẹ nhàng và phù hợp

Khuyến khích bệnh nhân tập các bài tập nhẹ như:

Đi bộ chậm, yoga, thái cực quyền, khí công.
Đạp xe tại chỗ, vươn vai, xoay cổ.
Tập tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.
Nếu bệnh nhân lớn tuổi hoặc có biến chứng, nên có người hỗ trợ khi tập luyện.

2.5. Chế độ nghỉ ngơi hợp lý

Ngủ đủ 7–8 tiếng/đêm, ngủ đúng giờ, hạn chế thiết bị điện tử trước khi ngủ.
Tránh căng thẳng tâm lý, lo âu – có thể hỗ trợ bằng nhạc nhẹ, thiền, trò chuyện tích cực.
Đảm bảo không gian nghỉ ngơi yên tĩnh, thoáng mát.

2.6. Giám sát các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ

Người chăm sóc cần biết các dấu hiệu đột quỵ sớm để xử trí kịp thời:

Méo miệng khi cười.
Yếu liệt một bên tay hoặc chân.
Nói ngọng, khó hiểu.
Choáng váng, mất ý thức.

Lưu ý: Nếu xuất hiện những dấu hiệu này, cần gọi cấp cứu ngay lập tức (115) và đưa đến bệnh viện gần nhất.

2.7. Hỗ trợ tâm lý và kết nối xã hội

Người bệnh thường cảm thấy lo lắng, tự ti hoặc trầm cảm, do vậy cần được lắng nghe, động viên.
Tạo điều kiện để người bệnh tham gia hoạt động xã hội phù hợp, trò chuyện với người thân, bạn bè.
Có thể tham khảo các nhóm hỗ trợ bệnh nhân đột quỵ hoặc tim mạch.

Tóm lại, việc chăm sóc người bệnh xơ vữa động mạch não không chỉ dừng lại ở việc "cho uống thuốc", mà là một quá trình toàn diện, liên tục và cần sự quan tâm từ gia đình, y tế và xã hội.

3. Bệnh xơ vữa động mạch não có chữa khỏi không?

Bệnh xơ vữa động mạch não không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách.

Có thể kiểm soát và ngăn bệnh nặng lên bằng cách:

Uống thuốc đều đặn (statin, thuốc hạ huyết áp, thuốc chống đông...)
Thay đổi lối sống: ăn uống lành mạnh, bỏ thuốc lá, tập thể dục, kiểm soát cân nặng, stress...
Kiểm soát bệnh nền: tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu.

4. Khi nào cần can thiệp y khoa?

Khi mạch máu bị hẹp nghiêm trọng hoặc đã có biến chứng đột quỵ, bác sĩ có thể chỉ định:

Phẫu thuật nong và đặt stent mạch máu não.
Phẫu thuật bóc tách mảng xơ vữa (nội mạch).
Việc điều trị đòi hỏi kiên trì, theo dõi sát, và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa tim mạch hoặc thần kinh.

5. Người mắc bệnh xơ vữa động mạch não cần lưu ý gì?

Người mắc xơ vữa động mạch não cần đặc biệt lưu ý để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa đột quỵ và sống khỏe mạnh lâu dài. Dưới đây là những lưu ý quan trọng, dễ nhớ và dễ áp dụng:

5.1. Uống thuốc đúng và đủ

- Không tự ý ngưng thuốc, kể cả khi cảm thấy khỏe.

- Các thuốc thường dùng:

Statin: hạ mỡ máu, ổn định mảng xơ vữa
Thuốc chống kết tập tiểu cầu (Aspirin, Clopidogrel): ngăn hình thành cục máu đông.
Thuốc hạ huyết áp, nếu có tăng huyết áp.
Thuốc kiểm soát đường huyết, nếu có tiểu đường.

5.2. Chế độ ăn uống lành mạnh

Giảm mỡ xấu (mỡ động vật, da gà, nội tạng, đồ chiên rán).
Tăng rau xanh, trái cây, cá béo (cá hồi, cá thu), hạt dinh dưỡng.
Hạn chế muối, không quá 5g/ngày.
Uống đủ nước, hạn chế rượu bia

5.3. Tập thể dục đều đặn

Ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.
Môn nhẹ nhàng như: đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga, khí công.
Không nên tập quá sức — quan trọng là duy trì đều đặn.

5.4. Bỏ thuốc lá, tránh khói thuốc

Thuốc lá làm tăng nguy cơ mảng xơ vữa nứt vỡ và gây đột quỵ.
Bỏ thuốc càng sớm càng tốt — sau vài năm, nguy cơ sẽ giảm rõ rệt.

5.5. Theo dõi sức khỏe định kỳ

Đo huyết áp thường xuyên.
Xét nghiệm: Cholesterol máu (LDL, HDL, triglyceride); Đường huyết.
Nếu có chỉ định, cần siêu âm Doppler mạch cổ hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não.

5.6. Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ

Gọi cấp cứu ngay lập tức nếu có các triệu chứng:

Méo miệng, yếu tay chân một bên.
Nói ngọng, nói khó.
Mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột.
Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.
Thời gian là não bộ – xử lý càng sớm, khả năng hồi phục càng cao.

6. Khi nào nên đi khám bác sĩ khi bị bệnh xơ vữa động mạch não?

Việc đi khám bác sĩ đúng lúc khi bị xơ vữa động mạch não là yếu tố quyết định để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ. Dưới đây là những thời điểm bắt buộc nên đến gặp bác sĩ, cũng như lịch khám định kỳ nên duy trì: